Làng nghề rèn dao Phúc Sen Cao Bằng

Nhắc đến những con dao được rèn thủ công, không ai còn xa lạ với Cao Bằng - Làng rèn Phúc Sen. Một làng nghề rèn có truyền thống văn hóa lâu đời. Nét độc đáo của nghề rèn ở đây nằm ở công nghệ chọn phôi (thép), cách tôi luyện bằng bí quyết riêng của họ rồi cho ra những sản phẩm chất lượng tốt nhất.

Đôi nét về làng rèn Phúc Sen

Xã Phúc Sen có 10 thôn nhỏ với hơn 400 hộ và hơn 2.000 nhân khẩu, đa số là dân tộc Nùng với quần áo chàm mang nét đặc trưng. Con đường chính ở xã đã được bê tông hóa nhưng mẫu nhà sàn và nếp sinh hoạt của người dân nơi đây hầu như không thay đổi.

Các hộ xưởng rèn Phúc Sen nhìn từ trên cao

Tầng 1 và tầng dưới là xưởng rèn, vừa để máy cày, kho lúa ngô,... Tầng trên được ngăn cách bằng gỗ và ván sàn xẻ mộc, gian giữa đặt bàn thờ, xung quanh là bếp làm nơi tiếp khách, chỗ ngồi và chỗ ngủ ... Ngoài ra còn có nhiều ngôi nhà khang trang mới được xây dựng nhưng vẫn theo lối kiến ​​trúc cũ.

Làng nghề rèn ở Phúc Sen đã tồn tại hơn 1.000 năm cho đến ngày nay với truyền thống quý báu cha truyền con nối. Hiện có khoảng 150 thợ rèn tại gia, phân bổ đều ở 6 thôn nhỏ: Phia Chang trên, Phia Chang dưới, Ðầu Cọ, Pác Rằng, Tình Ðông và Lũng Vài tạo thành Làng nghề rèn Phúc Sen nổi tiếng.

Điều đặc biệt ở đây là các nghệ nhân chỉ rèn bằng tay, chủ yếu dựa trên kinh nghiệm lâu năm, từ khâu chọn nguyên liệu, cách rèn thép, đến sử dụng chuyên môn của mình để tạo ra dao, kéo, cuốc, liềm,...Chất lượng tốt, được nhiều người tin dùng và an tâm sử dụng.

Dao Phúc Sen là gì?

Các loại dao Phúc Sen cao bằng

Trước đây, sản phẩm dao Phúc Sen vô cùng đơn giản, ít mẫu mã. Nhưng với sự phát triển của không ngừng của xã hội, những người thợ rèn ở đây cũng bắt kịp xu hướng, cập nhật liên tục những khuôn dao rất đẹp. Một số loại dao điển hình của Phúc Sen phải kể đến như:

Một số loại dao điển hình của Phúc Sen

Dao làm bếp Phúc Sen

Bộ dao cán cẩm chỉ là bộ dao làm bếp tốt trong dòng dao cao cấp của Phúc Sen. Bộ dao này được rèn bằng nhíp oto bởi chính tay nghề của người thợ rèn giỏi. Cho nên chúng rất sắc và bền. Bên cạnh đó, tay cầm được làm bằng gỗ cẩm chỉ núi đá tự nhiên nên rất bền, không dễ gãy.

Đồng thời chịu được các điều kiện môi trường khắc nghiệt mà không bị mục nát hay nứt nẻ. Ngoài ra, do gỗ giáng cẩm chị tự nhiên có thớ đẹp và độ mịn của gỗ nên trong quá trình sử dụng, càng sử dụng gỗ càng có độ bóng và nổi rõ, giúp cho sản phẩm cao cấp càng có giá trị.

 

Dao chặt gà, vịt

Sản phẩm dao chặt gà vịt mới của Phúc Sen. Dao có các tính năng nổi bật như: lưỡi được rèn bằng nhíp oto, có độ dày tương đối, thiết kế kiểu dáng hiện đại mang đến vẻ đẹp hiện đại cho sản phẩm. Đồng thời, sản phẩm còn mang chất lượng của loại dao truyền thống Phúc Sen nổi tiếng, vừa đẹp, vừa dễ sử dụng, vừa sắc bén.

Dao được rèn và thiết kế chuyên dụng để cắt các loại xương như xương gà, xương vịt ... mà không ảnh hưởng đến các khối chặt, như vỡ vụn, cho đường cắt chặt chẽ, vết cắt vừa ý và có tính thẩm mỹ cao. Làm cho thức ăn ngon hơn và đẹp hơn như bạn muốn.

Dao chặt xương

Dao chặt xương khâu đồng là một sản phẩm được đông đảo người tiêu dùng lựa chọn. Với tổng chiều dài 33cm, rộng 10,5cm, dày 6mm, trọng lượng 900g, rất thích hợp để cắt các loại xương lớn như xương ống, xương thủ.

Dao chặt xương ống, xương cứng

Phần lưỡi được rèn từ thép nhíp oto nguyên khối đã qua kiểm nghiệm và chọn lọc kỹ lưỡng nên cứng nhưng không giòn, dẻo nhưng không mềm. Phần lưỡi dao được khai thác và gia công bởi tay nghề giỏi, dày dặn kinh nghiệm

Ngoài ra, tay nắm còn được gia công cẩn thận từ những vật liệu quý hiếm như đá cẩm thạch tự nhiên. Hay bằng những vật liệu quý như đồng thau với những đường khâu và chốt có tính thẩm mỹ cao ...

Dao thái, lọc

Dao thái, lọc Phúc Sen được tuyển chọn từ nguyên liệu thép không rẻ và được gia công cẩn thận từ lưỡi dao đến tay cầm bởi những người thợ rèn lành nghề.

Để đảm bảo việc lọc thực phẩm sắc - ngọt. Tất cả các sản phẩm dao của Phúc Sen đều được nung bằng than củi giúp làm cứng dao, đảm bảo lưỡi sắc và bền. Với đặc tính thép không gỉ nên dễ dàng sử dụng và bảo quản hơn các loại dao thông thường khác.

Dao thái lọc Phúc Sen siêu sắc bén

Cán của dao thái, lọc Phúc Sen bằng thép không gỉ làm từ gỗ mun thường dùng trong mỹ nghệ. Ngoài tính thẩm mỹ, độ bền của gỗ mun cũng là yếu tố số một trong việc các thợ rèn lựa chọn chất liệu này làm tay cầm.

Do đặc thù của dao làm bếp khi sử dụng phải thường xuyên tiếp xúc với nước nên có ưu điểm không mục nát, không gãy khi tiếp xúc với nước như các loại gỗ thông thường khác. Chính vì vậy, cán dao bằng gỗ mun luôn đảm bảo độ bền và an toàn tuyệt đối cho người sử dụng.

Dao thái + chặt nhẹ vừa ra lò

Ngoài ra, tay cầm thiết kế hình ôvan, mặt sau lớn hơn mặt trên của tay cầm, giúp cầm chắc chắn và êm tay. Cán được cố định bằng đinh tán và keo, tạo tổ hợp chắc chắn và bền.

 

Dao mèo phúc sen

Dao mèo phúc sen sử dụng nhíp từ các loại nhíp oto tốt nhất (như xe Zin, xe IFA, U Oat ...), được gia công cẩn thận từ lưỡi đến cán bởi những người thợ rèn lành nghề đảm bảo cắt được thịt, chặt cây, chặt gỗ sắc bén…

Sản phẩm dao đi rừng Phúc Sen sử dụng than củi khi nung thép. Người thợ rèn dùng búa quai đập bằng tay, sau đó tôi theo một bí quyết gia truyền để đảm bảo lưỡi sắc và bền. Lưỡi dao được rèn mỏng dần dần từ sống dao xuống lưỡi dao. Do đánh thủ công nên lưỡi dao sẽ có những vết va đập mà dao công nghiệp không có. Sau đó mài đầu thật sắc bén bởi đá suối tự nhiên.

Cán dao mèo đi rừng được làm bằng Gỗ Cẩm Chỉ hoặc gỗ Mun, một loại gỗ thường được sử dụng trong sản xuất đồ mỹ nghệ. Ngoài tính thẩm mỹ, độ bền của Cẩm chính là yếu tố số một trong việc thợ rèn lựa chọn làm chất liệu cán dao.

Với ưu điểm không mục nát, không vỡ nước như các loại gỗ thông thường, cộng với sự tỉ mỉ và cẩn thận của người thợ trong quá trình cán, cán dao gỗ Cẩm Chỉ luôn đảm bảo độ bền tuyệt đối và an toàn cho người sử dụng. Khâu và chốt dao bằng đồng thau. Vỏ gỗ Cẩm Chỉ được người thợ cẩn thận làm tỉ mỉ ôm vừa khít dao.

Dao mèo đi rừng là sự lựa chọn hoàn hảo cho những ai chuyên đi rừng, phượt hay sưu tầm và có niềm đam mê với dao.

Dao Phúc Sen có gì đặc biệt?

Kỹ thuật rèn dao của Phúc Sen có nhiều điểm khác biệt tạo nên chất lượng của sản phẩm. Nói chung, đây là bí quyết gia truyền ở mỗi lò rèn, được truyền từ đời cha sang đời con trai. Nhưng một vài điểm có thể được đề cập như sau:

Kỹ thuật rèn dao của Phúc Sen có nhiều điểm khác biệt

Dao được rèn hoàn toàn từ than củi

Sự khác biệt về nguyên vật liệu

Dao phúc sen có tốt không? Câu trả lời là có bởi vì dao Phúc Sen được làm bằng thép cacbon, là hợp kim của sắt và khoảng 1% cacbon. Đó là một loại thép rẻ tiền, dễ tạo hình, dễ mài và giữ cho lưỡi dao của bạn sắc bén trong thời gian dài.

Thép carbon được sử dụng phổ biến nhất là nhíp oto và phải được lựa chọn cẩn thận. Tại đây, tất cả các loại dao đều được rèn hoàn toàn từ thép nhíp. Nhiều nơi còn gọi là nhíp, nhưng có thể thêm một ít thép cacbon vào lưỡi, chủ yếu là sắt.

Thép chọn làm dao tốt là thép nhíp oto cứng, chịu lực cao, ít dạn mẻ

Điểm khác biệt tiếp theo mang đến chất lượng của dao Cao Bằng chính là chất liệu nung. Một số làng nghề khác dùng than để nung thép, nhiệt độ cao dễ làm hỏng thép. Người Nùng An dùng than củi để nung thép nhưng là các loại gỗ cứng như niếng.

Nhiệt độ sẽ không quá cao nhưng sẽ làm thép nhanh chóng chuyển sang màu đỏ. Lò làm bằng đá, trát bằng rơm, trấu trộn thành vữa. Thiết kế lò giúp chịu được nhiệt độ cao và giữ nhiệt tốt.

Sự khác biệt về kỹ thuật rèn

Dao ở đây được rèn bằng tay và không có công thức chế biến. Các nghệ nhân Phúc Sen tự tay rèn dao bằng tay, cảm nhận bằng tai và mắt. Đối với những người thợ phụ sẽ được đào tạo, mất nhiều luyện tập và làm việc để hoàn thành tất cả các công đoạn.

Thông thường, một nghệ nhân lành nghề thường mất 50 phút đến một giờ để rèn một con dao, tùy thuộc vào kích thước của con dao.

Đầu tiền, những người thợ sẽ chọn một đoạn thép phù hợp, cắt theo hình dáng rồi cho vào lò nung. Nung cho đến khi thép đủ đỏ để rèn. Thời gian nung bao lâu tùy thuộc vào kinh nghiệm của người thợ, biết được thép tốt hay xấu bằng cách nhìn màu sắc của nó.

Tay cầm búa cũng là một công việc rất tinh tế, không chỉ mạnh là tốt mà cần chính xác và vừa đủ. Do được đánh thủ công nên bề mặt của dao Cao Bằng thường không đều, không đẹp. Nhưng thép bị đập nhiều sẽ được nén vào kết cấu, làm tăng độ bền của dao.

Tiếp theo là tôi luyện thép, một quá trình quyết định chất lượng của dao Phúc Sen. Nước tôi của người Nùng là nước vôi trong ngâm tro gỗ lim và để qua đêm.

Nung dao trong bao lâu, ngâm nước như thế nào, từng công đoạn sẽ quyết định chất lượng của dao. Công đoạn đặc biệt quan trọng này chỉ có thể được thực hiện bởi những người thợ có kinh nghiệm lâu năm nhất tại đây

Dù là dao mèo Phúc Sen hay bất kỳ loại dao nào, Phúc Sen vẫn mang đến cho bạn những gì tốt nhất với mức giá phải chăng. Nếu các bạn còn thắc mắc về các loại dao Phúc Sen Cao Bằng, vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi ngay nhé.