Nguồn gốc dao mèo tây bắc / Làng nghề rèn dao mèo Phúc Sen
Một con dao nhỏ gọn, sắc bén là sự lựa chọn hàng đầu cho những người thường hay đi rừng. Trong nhiều loại dao khác nhau, dao mèo có lẽ là sự lựa chọn được ưu tiên hàng đầu bởi những đặc tính nổi bật, đa năng.
Tìm hiểu về con dao mèo
Nguồn gốc của con dao mèo
Đi rừng để săn bắn, hái lượm là một hoạt động gắn liền với cuộc sống của người dân vùng núi. Chính để phục vụ nhu cầu này, con dao mèo đã được ra đời. Đây là một phát minh của người dân tộc Mông. Ngày nay, bạn có thể dễ dàng tìm mua dao mèo trong các buổi chợ phiên vùng cao.
Sạp bán dao mèo chợ Thác Bạc
Không còn đơn thuần là để đi rừng, con dao mèo dắt ở thắt lưng còn mang ý nghĩa đặc biệt với người dân tộc thiểu số ở vùng núi Tây Bắc. Con dao mèo là biểu tượng sức mạnh, sự nhanh nhẹn của trai tráng. Chính vì vậy, chỉ khi trưởng thành, con trai Mông mới được dắt con dao mèo ở ngang lưng quần.
Dao mèo được rèn, chế tác theo phương pháp thủ công 100%. Người thợ rèn dao mèo không chỉ đòi hỏi sức khỏe tốt mà còn cần đến sự tỉ mỉ khi mài dũa. Vì là thủ công, mỗi người thợ rèn dao sẽ tạo ra một sản phẩm mang sự đặc trưng riêng của họ. và chính vì làm thủ công, giá một con dao mèo sẽ dao động khoảng vài trăm nghìn đồng.
Người dân tộc HMông rèn dao mèo thủ công
Ngày nay, bên cạnh mục đích đi rừng, dao mèo còn trở thành một vật trang trí mang màu sắc, văn hóa của dân tộc vùng núi Tây Bắc. Tùy thuộc vào sở thích, bạn có thể lựa chọn con dao mèo có màu sắc riêng.
Mẫu dao mèo đẹp tại shop daodirung.com
Đặc tính của con dao mèo
Hình dáng của dao mèo Hmong khá nhỏ gọn, đơn giản. Chiều dài phổ biến của một con dao mèo chỉ khoảng 40 cm. Trong đó, phần cán dài khoảng chừng 12cm được làm từ chất liệu gỗ. Vật liệu được sử dụng để làm cán cho dao mèo là gỗ xoan rừng, gỗ cẩm chỉ núi đá. Điều này tạo nên sự chắc chắn khi cầm và tạo lực cắt mạnh hơn.
Điểm đặc biệt của con dao dân tộc mèo là phần lưỡi nhọn, dài và sắc để giúp cắt bỏ cây chắn đường hay xẻ thịt động vật đơn giản, dễ dàng hơn. Với đặc tính sắc bén, con dao mèo được nhiều gia đinh dân tộc sử dụng để chặt gà. Nếu muốn xem độ sắc của dao, bạn có thể cách này và chắc chắn nhát chặt “ngọt” sẽ khiến nhiều người sửng sốt.
Tiêu chí chọn con deo mèo tốt
Vì làm thủ công, mỗi con dao mèo sẽ có chất lượng khác nhau tùy vào tay nghề và kinh nghiệm của người thợ rèn. Nếu đang cần lựa chọn một con dao mèo tốt, bạn có thể tham khảo dựa trên một vài tiêu chí đánh giá dưới đây:
Vì làm thủ công, mỗi con dao mèo đi rừng sẽ có chất lượng khác nhau
Vật liệu làm dao
Dao mèo được cấu tạo từ hai bộ phận chính là lưỡi dao và chuôi dao. Phần lưỡi dao sẽ được làm từ sắt nguyên thanh tốt nhất, hầu hết từ thép nhíp oto. Sau đó, người thợ sẽ nung chảy và đập tay bằng búa quai theo bí quyết gia truyền. Cuối cùng là sử dụng đá suối tự nhiên để mài sắc.
Vê phần chuôi, dao mèo tốt nên có chuôi làm từ vỏ những cây gỗ quý như Mun, Nu Nghiến, Cẩm Chỉ, Bách Xanh,… Ngoài ra để tạo độ chắc chắn cho dao, phần khâu dao và chốt dao nên làm từ đồng nguyên chất.
Đặc điểm của lưỡi dao
Với tiêu chí đánh giá này, bạn cần dựa trên sự quan sát và nhận định cá nhân. Theo kinh nghiệm của người dân tộc Mông, lưỡi dao sắc sẽ có độ dày của sống dao khoảng 6-7mm. Đặc biệt là lưỡi dao hơi cong, độ mỏng sẽ dần từ gốc đến mũi và từ sống đến lưỡi.
Dao mèo làng rèn Phúc sen, Cao bằng
Không chỉ có phần lưỡi được mài sắc, phần sống cũng cần được mài phẳng và có cạnh sắc. Thêm vào đó, phần sống nên tạo 1 góc 90 độ với mặt bên của dao. Điều này sẽ giúp người dùng nạo vỏ cây đơn giản hơn. Một con deo mèo tốt sẽ có phần bụng (phần to nhất của lưỡi dao) ở vị trí 2/3 lưỡi dao tính từ gốc đến mũi.
Để tăng lực khi chặt chém, lưỡi dao có dáng hơi khum theo hình bán nguyệt. Điều này được tạo ra bởi kỹ thuật mài ngược của người Mông khi chế tạo dao. Mũi dao mèo sắc nhất định phải dày, mập, cứng. Phần lưỡi dao cách khâu dao 2cm không nên mài sắc. Đặc điểm này sẽ được tận dụng để đào bới đất trong rừng dễ dàng hơn.
Độ hoàn chỉnh của dao
Một tiêu chí đánh giá dao mèo tốt khác là thông qua sự hoàn chỉnh của cả con dao
Một tiêu chí đánh giá dao mèo tốt khác là thông qua sự hoàn chỉnh của cả con dao. Phần lưỡi và chuôi phải được gắn kết liền mạch, không khe hở. Khâu dao và chuôi dao cũng cần được gắn khít thành 1 khối thống nhất.
Chuôi dao mèo tốt cần hơi cong theo hình hình Oval. Điều này sẽ tạo được sự chắc chắn và thoải mái kho cầm mà không lo tuột tay. Vỏ dao được làm sao cho ôm khít lưỡi dao và cần tuyệt đối tránh tình trạng lung lay hay tuột khi được lắp vào lưỡi dao.
Dao mèo cao cấp tại daodirung.com
Là một loại công cụ phổ biến, dao mèo không chỉ là vật dụng đi rừng mà còn là biểu tượng của nền văn hóa của các dân tộc vùng núi Tây Bắc. Nếu là người yêu thích văn hóa Tây Bắc, bạn có thể tìm một con dao mèo chính gốc về để trang trí và trưng bày.
Làng nghề rèn dao Phúc Sen, Cao Bằng
Xã Phúc Sen có 10 thôn nhỏ với hơn 400 hộ và hơn 2.000 nhân khẩu, đa số là dân tộc Nùng với quần áo chàm mang nét đặc trưng. Con đường chính ở xã đã được bê tông hóa nhưng mẫu nhà sàn và nếp sinh hoạt của người dân nơi đây hầu như không thay đổi.
Tầng 1 và tầng dưới là xưởng rèn, vừa để máy cày, kho lúa ngô,... Tầng trên được ngăn cách bằng gỗ và ván sàn xẻ mộc, gian giữa đặt bàn thờ, xung quanh là bếp làm nơi tiếp khách, chỗ ngồi và chỗ ngủ ... Ngoài ra còn có nhiều ngôi nhà khang trang mới được xây dựng nhưng vẫn theo lối kiến trúc cũ.
Để hiểu rõ hơn về làng nghề Phúc Sen, xin mời hãy xem bài viết tiếp theo : tại đây
